Gwenyn – nid mêl yn unig ydyw

(English)

Siaradodd Mavis Tierney â’r aelodau am gylchred bywyd gwenyn, strwythur cwch gwenyn, gofalu am wenyn a phwysigrwydd gwenyn. Roedd yn sgwrs hynod ddiddorol ac addysgiadol.   

Roedd hi wedi dod ag enghraifft fach o strwythur cwch gwenyn i ddangos y gwahanol lefelau: megis lle mae'r frenhines yn byw ac yn magu, a lle mae'r mêl yn cael ei storio.

Esboniodd bwysigrwydd cael y gêr cywir ar gyfer cadw gwenyn, gan ddweud mai dim ond unwaith y mae hi wedi cael ei phigo wrth wisgo siwt gwenynwr, a hynny oherwydd bod rhwyg yn y wythïen.

O ddeor, mae'r wenynen yn mynd trwy sawl cam datblygu. Yn syth ar ôl deor maen nhw'n glanhau'r gell lle gwnaethon nhw ffurfio. Nesaf, eu gwaith yw bwydo'r larfa, yna maent yn cynhyrchu cwyr, yn cario bwyd ac yn cyflawni dyletswyddau. Yna maen nhw'n dod yn wenyn gwarchod. Erbyn hyn maent yn 21 diwrnod oed a byddant yn byw am 3 wythnos arall o gasglu paill. Dim ond merched sy'n hedfan ac yn datblygu pigiad. Gwaith y gwrywod yw ffrwythloni'r frenhines ac nid ydynt yn datblygu pigiad nac yn gadael y cwch gwenyn. 

Mae'n rhaid i'r gwenynwr agor y cwch gwenyn i wirio bod epil a brenhines yn yr haen isaf, a storfa fêl. Os nad oes brenhines... mae'r cwch yn marw. Eglurodd Mavis fod gwenyn yn cymryd eu personoliaeth oddi wrth frenhines y cwch gwenyn. Mae’r rhan fwyaf o wenyn yn ysgafn, ond weithiau gall cwch gwenyn fod yn ymosodol. Bydd y gwenynwr hefyd yn helpu pobl sydd angen tynnu haid, os ydynt yn gorffwys mewn man anghyfleus neu'n sefydlu cartref. Maent yn hapus i wneud hyn, oherwydd mae'n golygu gwenyn am ddim!

Glenys a Mavis gyda sgep

Dangosodd Mavis hen gwch gwiail hardd o'r enw sgep. Yn hyn o beth mae'r gwenyn yn datblygu conau gwyllt, ond yn anffodus mae'n rhaid dinistrio'r sgep yn aml i gynaeafu'r mêl, felly nid yw'n ddull darbodus y dyddiau hyn.

Gall fod 10,000 o wenyn mewn cwch gwenyn. Eglurodd Mavis eu bod bob amser yn gadael jar o fêl iddyn nhw ac yn rhoi bwyd arbennig iddyn nhw, yn enwedig pan mae hi mor oer neu wlyb. Mae gwenyn yn casglu paill yn y gwanwyn, ac yn dechrau cau i lawr ym mis Gorffennaf.

Mae brenhines wenynen yn byw am tua 18 mis y dyddiau hyn, ond roedden nhw'n arfer byw am 3 blynedd. Does neb yn gwybod pam fod hyn wedi newid. Bydd larfa a roddwyd jeli brenhinol am y 2 ddiwrnod cyntaf o fywyd, yn datblygu i fod yn frenhines.

Awgrymodd Mavis ei bod yn bwysig bwyta mêl lleol er lles iechyd. Mae gan y cwyr sy'n cael ei dorri i ffwrdd i gael at y mêl lawer o baill ynddo. Mae rhai pobl wedi darganfod bod cnoi hwn yn gallu helpu gydag alergeddau fel clefyd y gwair.